Aardbei (Fragaria) is een geslacht van bloeiende planten uit de rozenfamilie (Rosaceae), vooral bekend om zijn eetbare vruchten. Botanisch gezien is de aardbei een schijnvrucht. Er zijn meer dan twintig soorten en van de geteelde aardbei zijn er vele honderden rassen. Een vroege ras is de Flair met zoete, sappige vruchten. Tot en met oktober groeien de doordragers als ‘Eve’s Delight’, Furore en Charlotte. Een van de lekkerste soorten is de Lambada, die zoet en sappig is. Ook de Korona is een lekker zoetzure aardbei. Deze aardbei dient dezelfde dag na de pluk gegeten te worden. Bij de pluk moet de aardbei heerlijk ruiken.

In de bronstijd werd de aardbei al door mensen gebruikt, maar pas vanaf de 14e eeuw werden aardbeiplanten vanuit het wild in tuinen aangeplant. In die tijd werden ze vooral gebruikt als sierplant en voor medicinaal gebruik. De vrucht was klein en de planten waren niet erg productief. Al in de 16e eeuw werden in Zuid-Holland aardbeien geteeld rond Leiden en Delft. Vooral de rijken aten het.

De aardbei zoals wij die kennen is ongeveer 250 jaar oud. In de 17e en 18e eeuw zijn uit de beide Amerika's de octoploïde soorten Fragaria virginiana (Noord-Amerika) en Fragaria chiloensis (Zuid-Amerika) ingevoerd.

In 1766 werd de aardbei voor het eerst uitvoerig beschreven door Antoine Nicolas Duchesne en gaf hij aan zijn beschreven soort de Latijnse naam Fragaria ananassa. Deze soort had echter ook veel kenmerken van de ingevoerde soorten. Daarom wordt aangenomen dat de in Europa geteelde aardbei een hybride is van Fragaria virginiana en Fragaria chiloensis en is de goede soortnaam Fragaria ×ananassa. Later zijn ook kruisingen gemaakt met de octoploïde soort Fragaria ovalis. In Californië werden vooral aardbeien geteeld met een zeer harde vrucht, vergelijkbaar met een appel. De in Europa geteelde vruchten waren daarentegen zacht. Kruisingen tussen deze twee typen aardbeirassen hebben de tegenwoordige, stevige rassen opgeleverd, die hierdoor goed verhandeld en over grote afstanden getransporteerd kunnen worden.

In Nederland en België komen de diploïde Bosaardbei (Fragaria vesca) en de zeldzame hexaploïde Grote bosaardbei (Fragaria moschata) in het wild voor. Er zijn meer dan twintig soorten. Van de geteelde aardbei zijn er vele honderden rassen. Wereldwijd zelfs meer dan zeshonderd rassen. De huidige geteelde soorten in Nederland zijn Sonata, Jive en Elsanta (2015).

Het beste kan men rassen kiezen waarmee je zo lang mogelijk kunt genieten van verse aardbeien. Plant daarvoor een combinatie aan van vroege, midden, late en doordragende rassen aan. De doordragende rassen beginnen in mei met de bloei en dat gaat door tot diep in de herfst. Te denken valt aan:
Vroeg: Honeoye. Helderroot, middelgroot, sappig en uitstekende smaak geschikt voor droge zandgronden
Midden: Elsanta: Goede smaak.
Laat: Induka. Donkerrood, veel aroma.

Doordraagende: Repita. Helderrood, stevig sappig en goed van smaakVerse aardbeien zijn zeer gezond vanwege hun hoge vitamine C-gehalte (60 mg per 100 g). Bij baby's en zeer jonge kinderen kan het eten van verse aardbeien een allergische reactie oproepen. Dus beginnen met kleine stukjes aardbei, zodat het lichaam eraan kan wennen. Verse aardbeien kunt u het beste uitgespreid bewaren. Op een koele plaats 1-2 dagen; in de koelkast 3 dagen. Was de aardbeien voor het konsumeren voorzichtig, nooit onder een stromende kraan. Dit geeft kneuzingen en gaat ten koste van de geur en de smaak. Het beste kunt u de aardbeien op een vergiet leggen en deze in eenbak met water op en neer bewegen. Hoe kouder het water, des te steviger blijft de aardbei. Droog ze voorzichtig met een doek. Aardbeien voor garnering houdt u heel mooi door ze even in ijskoud water te dompelen en vervolgens op een doek te drogen. Verwijder het kroontje pas na het wassen met de punt van een mesje, met duim en wijsvinger of met een speciale aardbeienknijper.

Aardbeien worden veel gebruikt voor het maken van jam. Meestal wordt hier diepvriespulp uit onder andere Polen voor gebruikt. Daarnaast wordt de aardbei door zijn sterk aroma als smaakversterker gebruikt in onder andere yoghurt. Van aardbeien wordt vaak gezegd dat ze dikmakend zijn, hoewel dit volledig ongegrond is, want in 100 gram aardbeien zit maar 7 gram koolhydraten.

In het algemeen lusten de meeste mensen wel aardbeien. Dat komt door de zoete, milde smaak. Daarnaast moeten ze mooi glanzen en een goede vorm hebben. Op een dag bij het tennistoernooi Wimbledon gaan er 30.000 kilo aardbeien doorheen. De totale productie in Nederland (2015) was zo’n 23 miljoen kilo.

Doordragende rassen vormen steeds nieuwe trosjes bloemen. Daarvan komen vaak maar twee of drie vruchten goed aan de maat, terwijl de overige in groei achterblijven. Miezerig blijvende vruchtjes kunnen dan beter in een vroeg stadium worden weggehaald, want ze werken remmend op de ontwikkeling van de volgende tros. Dan gaat er geen energie verloren en kun je steeds mooi ontwikkelde en goed smakende aardbeien blijven oogsten.
Aardbeien op een rijke bodem krijgen meer voeding en daardoor een volle smaak. Ook de hoeveelheid zon en de tijd die de aardbei krijgt om te groeien is bepalend voor de smaak. Aardbeien zijn kwetsbaar en gevoelig voor schimmelziekten zoals vruchtrot, meeldauw, verwelkingsziekte, rood wortelrot en paarse-vlekkenziekte.

Bewaren
Aardbeien zijn in de koelkast een dag of drie houdbaar. Dit is uiteraard sterk afhankelijk van de rijpheid van de vrucht. Het beste is nog steeds om de aardbeien dagvers te verorberen.
Aardbeien kunnen ingevroren worden. Het lekkerst zijn ze uiteraard als ze gewoon vers geconsumeerd worden. Als je ze toch wilt invriezen, doe dit dan het liefst in het volseizoen (mei, juni, juli).
Dit product neemt echter veel ruimte in in uw vriezer omdat je ze los van elkaar moet invriezen

Schoonmaken
Na het plukken kun je de aardbeiden het beste direct consumeren. Dan zijn ze het lekkerst.
Voor het consumeren van deze vruchten verwijderd u eerst de kroontjes. Steek ze er gewoon met een puntig mesje uit. Spoel vervolgens de aardbeien af onder de koude kraan maar laat ze nooit in het water staan. Ze zuigen zich dan vol met water waardoor de smaak verloren gaat. Vervolgens kunt u ze in z'n geheel consumeren of in plakjes snijden voor verwerking in diverse gerechten.

Het beste kan men rassen kiezen waarmee je zo lang mogelijk kunt genieten van verse aardbeien. Plant daarvoor een combinatie aan van vroege, midden, late en doordragende rassen aan. De doordragende rassen beginnen in mei met de bloei en dat gaat door tot diep in de herfst. Te denken valt aan:

Vroeg: Honeoye. Helderroot, middelgroot, sappig en uitstekende smaak geschikt voor droge zandgronden

Midden: Elsanta: Goede smaak.

Laat: Induka. Donkerrood, veel aroma.

Doordraagende: Repita. Helderrood, stevig sappig en goed van smaak